Trong mỗi giai đoạn lịch sử, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc có những yêu cầu khác nhau, với những hình thức, tính chất, bước đi khác nhau, song từ khi có Đảng nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc luôn được xác định là nhiệm vụ chiến lược với những định hướng khoa học trong bối cảnh chung của thế giới, khu vực.
Trong thập kỷ 60 của thế kỷ 20 nhiệm vụ chiến lược của đất nước ta là xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam thống nhất nước nhà. Ngày 28/4/1960 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 11/SL công bố Luật Nghĩa vụ quân sự. Trong đó, Điều 30 quy định: Đối với sinh viên, học sinh các trường đại học, các trường chuyên nghiệp trung cấp thì việc huấn luyện quân sự thuộc chương trình giáo dục do Chính phủ quy định.
Ngày 28/12/1961 thay mặt Hội đồng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Văn Đồng đã ký ban hành Nghị định số 219/CP về việc huấn luyện quân sự cho quân nhân dự bị và dân quân tự vệ. Trong đó Điều 3 quy định:
Trong các trường đại học và các trường chuyên nghiệp trung cấp việc học tập quân sự phải đặt thành một môn học chính.
Ngày 28 tháng 12 năm 1961 đánh dấu sự xuất hiện môn học Huấn luyện quân sự phổ thông trong chương trình giáo dục của các trường chuyên nghiệp trung cấp (nay là trung cấp chuyên nghiệp), đại học, cao đẳng; sau đó thêm các trường phổ thông cấp 3 (nay là trung học phổ thông).
Môn học Huấn luyện quân sự phổ thông là tiền thân của môn học GDQP-AN ngày nay; dấu mốc quan trọng trong sự hình thành môn học mới của hệ thống giáo dục quốc dân.
